اتصالات

اتصالات (Fittings) جهت انشعاب­گيري، تغيير مسير لوله­ها, بستن خطوط, تغيير اندازه و... از اتصالات استفاده مي­گردد. زانوئيها, فلنج­ها, کوپلينگ­ها وانشعابات(Boss) جـزو اتصـالات به حسـاب مي­آيند. بسـته به نوع اتصال که جوشي, ساکـتي يا دنده­اي باشد نوع اتصـالات نيز تفـاوت مي­ باشد. برحسب نسبت فشار (Pressure Rating) خطوط, استانداردهاي متفاوتي براي اتصالات تعريف شده است. بعنوان مثال استاندارد ASME B­16.9 براي انشعابات با کاربرد عمومي مناسب بوده و استاندارد ASME B16.31 براي خطوط با فشار بالا تمهيداتي در نظر گرفته است. زانوئي (Elbow) : جهت چرخش جريان به اندازه 90 يا 45 درجه از زانوئيها استفاده مي­گردد. ولي علاوه بر اين اندازه ها در طراحي­هاي خاص زانويي با درجه­هاي غير متعارف و بصورت سفارشي نيز ساخته مي­شود. اتصالي که باعث برگشت 180 درجه­اي جريان مي­شود «برگشت» يا Return مي­نامند که به نوعي آنرا مي­توان جزو زانوئيها طبقه­بندي نمود. برگشت­ها در ساخت کويل­هاي مبدل­هاي حرارتي و Vent مخازن مورد استفاده قرار مي­گيرد. بسته به شعاع چرخش, دو نوع زانوئي­ساخته ­و­ عرضه مي­­گردد­که عبارتند از «شعاع بلند» و«کوتاه»(Long-Radius, Short Radius) . زانوئيهاي شعاع بلند با شعاع 5/1 برابر قطر نامي لوله و براي سايزهاي 4/3 به بالا و زانوئيهاي شعاع کوتاه با شعاع برابر قطر نامي لوله مي باشند. استانداردASME B16.9 براي شعاع بلند و ASME B16.28 براي شعاع کوتاه اندازه­هاي استاندارد را بيان نموده است. يک نوع از زانوهاي 90 درجه ضمن تغيير جهت در مسير سايز لوله را نيز تغيير مي­دهد که آن را «زانوي­کاهنده» مي­نامند. شعاع زانوئي کاهنده 5/1 برابر قطر نامي انتهاي بزرگتر است. ماتير(Miter): براي تغيير مسير لوله­هاي بزرگتر از 10 اينچ که در فشار پائين کار مي­کنند و افت فشار در آنها زياد مهم نباشد, با استفاده از چند تکه لوله که زاويه 90 درجه را تامين مي­نمايد, درست مي­شود. مايترها ممکن است از دو, سه يا چند تکه درست شوند. هر چقدر تعداد تکه­ها زياد باشد مقاومت هيدروليکي مايتر کم مي­شود. بطور کلي مقاومت در برابر جريان يک ماتير سه تکه تقريباً دو برابر زانوي شعاع بلند معادل مي­باشد ولي از لحاظ اقتصادي مايتر باصرفه­تر از زانوئي مشابه مي­باشد. نحوه نمايش يک مايتر در نقشه بصورت زير است: 4-CUT MITREBENDSAW BE 15.9mm THK 56” که نشان­دهنده يک مايتر چهار تکه، با انتهاي پخ شده با ضخامت15.9ميليمتر با سايز56 اينچ مي­باشد. سه راهي (Tee): براي­ انشـعاب­گيري از خـطوط اصـلي از سه­راهـي­ها استفـاده مي­شـود. انشعاب گرفته شده مي­تواند هم داراي زاويه 90 درجه باشد و هم مي­تواند بصورت 45 درجه از آن جدا شود. همچنين انشعاب گرفته شده مي­تواند با قطري برابر قطر خط اصلي باشد و يا با قطري کمتري از قطر خط اصلي. درصورتي­که انشعاب گرفته شده 90 درجه باشد آنرا Straight Tee يا «سه­راهي مستقيم» مي­نامند. ­اگر ­قطـر انشـعاب گرفـته ­شده­ کمتر از قـطر خط اصـلي باشـد. آنرا «سه­راهي كاهنده» يا Reducing Tee مي­نامند. نوع ديگري از سه راهي که کاربرد خاص دارد Bullhead مي­باشد که در آن قطر فرعي از قطر اصلي بزرگتر است و به ندرت مورد استفاده قرار مي­گيرد. در سه راهي­هاي کاهنده قطر انشـعاب نمي­تواند کمتر از نصف قطر لوله اصلي باشد. انواع ديگري از انشعاب­گيري وجود دارد که به روش Bonney Forge ساخته مي­شوند که عبارتند از: WELDOLET,SOCKOLET,ELBOWLET در زير توضيح هر کدام از موارد فوق آمده است: اتصال WELDOLET : انشعابي روي لوله اصلي است که روي لوله قرار مي­گيرد و يک انشعاب 90 درجه به اندازه قطر لوله اصلي يا کوچک­تر از خط اصلي مي­گيرد. محدوده استفاده ­از اين ­نوع ­انشعاب براي­سايز لوله­هاي با NPS 8/3 اينچ تا سايز 60 اينچ مي­باشد. اصطلاح WELDOLET مخفف WELD OUTLET مي­باشد. اين انشـعاب اسـتاندارد­سـازي نگــرديده اسـت. ولـي از اسـتانداردASME B31.3 مـي­توان کمـک گرفـت. معـمـولاً از متــريال ASTM A 105-A 350 –A 182 جهت ساخت آن استفاده مي شود. اتصال SOCKOLET : اين اتصال نيز همانند اتصال WELDOLETاست با اين تفاوت که انشعاب فرعي با اتصال «ساکتي» به آن متصل مي­شود. SOCKOLET نيز مخفف دو کلمه SOCKET OUTLET­مي­باشد. محدوده استفاده از اين اتصال بسته به فشار کاري دارد و اندازه آن بر طبق استاندارد ASME B16-11 مي باشد. براي کلاس­­هاي تا سه هزار پوند اتصال از 8/1 اينچ تا 4 اينچ مي­توان انشعاب گرفت و ­تا کلاس شش هزار از 4/1 اينچ تا 2 اينچ مي­توان از آن استفاده نمود. نوع پيچي آن (Threaded) نيز به شکل زير مورد استفاده قرار مي­گيرد. اتصالELBOWLET : يک انشعاب کاهنده که بر روي زانوئي­ها (شعاع بلند يا کوتاه) ايجاد مي­کند. اين اتصال نيز در سه نوع Socket,Butt,Thread ساخته مي­شود. انشعاب LATROLET : مشخصات اين نوع اتصال به شرح زير است : انتهاي پخ شده طبق استاندارد ASME B16-25 براي نوع «ساکتي» از استاندارد ASME B 16-11 نوع Threaded طبق استاندارد ANSI B1-20-1 درپوشCAP : جهت مسدود ­سازي خطوط از­CAP استفاده مي­شود. اين اتصال ­نيز همانند­ ساير ­اتصالات ­در ­سه­ حالت BUTT WELD, SOCKET WELD,THREADED ساخته مي شود . در صورتي کهCAP نوع پيچي از بيرون رزوه شده باشد آنرا پلاگ(PLUG) مي­نامند. کاهنده (REDUCER): هنگامي­که بخواهيم دو لوله با قطرهاي متفاوت را به همديگر متصل نمائيم از REDUCER استفاده مي­کنيم.کاهنده­ها در دو فرم هم مرکز (CC:CONCENTRIC) و خارج از مرکز (ECC:ECCENTRIC) ساخته مي­شوند.